Cümle Türleri Konu Anlatımı Pdf İndir

Cümle Türleri Konu Anlatımı Pdf İndir

Bu güzel paylaşımı İçin Mustafa Berkay hocamıza çok teşekkür ederiz. Bu paylaşımızda cümle türleri ile alakalı ders notu paylaşacağız. Umarım sizin için faydalı olur.

(Aşağıdaki konu anlatımı paylaştığımız Pdf dosyasında yer alan bilgilerdir. Mustafa Berkay hocamıza çok teşekkürler, emeğine sağlık.)

1. YÜKLEMİNİN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER (Yüklemine göre cümleler)

Yüklemi bul, bak yüklem FİİL mi, FİİL değil mi

A) İSİM (AD) CÜMLESİ

Yüklem fiil olmayacak, FİİLİMSİ, edat, zamir, ad olabilir. Özellikle “fiilimsiye” dikkat.
Fiilimsi fiil değildir !

ÖRNEKLER

• Seninle görülecek hesabım var.
• Gülüşündür beni hayata bağlayan.
• Adam hasta gibiydi. Seni seçen bendim.
• Onun en sevdiği şey gezmektir.
• Bunu yapan beni kıskananlardır.
• Ben Türk’üm./ Dinim, cinsim uludur.
• Sinem, özüm ateş ile doludur.
• İnsan olan vatanının kuludur.
• Bu topraklar ecdadımın ocağı. (M. E. YURDAKUL)B) EYLEM (FİİL) CÜMLESİ: Yüklem fiildir. Seni sevmiyor değilim.

Sabah erkenden okula var.
Çocuk deriyi ustaca yüzdü.
Buradan bir atlı geçti.
İki köyü bir eşeğe bindirir bu çocuk.

2. YÜKLEMİNİN YERİNE GÖRE CÜMLELER (Ögelerinin dizilişine göre…)

YÜKLEMİ bul, yüklem cümlenin neresinde?

A) KURALLI CÜMLE: Yüklem sonda olmalı. Dilimizde kural yüklemin sonda olmasıdır.

ÖRNEKLER

• Ali ata bak.
• Herkes bağrışmaya başladı.
• Seni ne kadar sevdiğimi görmüyor musun?
• Dün gece evinizin önünden geçen bendim.

B) DEVRİK CÜMLE: Yüklem sonda değil. Yüklem başta veya ortada olabilir, sonda değil. Devrilmiş, ters dönmüş cümledir.

ÖRNEKLER

• Görmüyor musun seni ne kadar sevdiğimi?
• Bendim dün gece evinizin önünden geçen.
• Çoğu insan anlayamaz bizim davamızı.
• Ali bak ata. Bak Ali ata.

C) EKSİLTİLİ CÜMLE(…) Yüklem yok, Yüklemi olmayan cümledir, eksik cümledir.

• Karşımızda geniş ve yemyeşil bir yol…
• Onun tam ortasında masmavi bir göl…
• Sana o kadar hasretim ki…
• Seni kim aradı? Arkadaşım…
• Azdan az çoktan çok…
• Kiminin parası kiminin duası…

3. ANLAMINA GÖRE CÜMLELER

Fiil cümlelerinde iş olmuş mu olmamış mı? Olumsuzluk eki var mı yok mu?
Cümlede yazanın doğruluğuna-yanlışlığına, iyiliğine-kötülüğüne bakılmaz.

A) OLUMLU CÜMLE

• Geldim, gördüm, yendim.
• Sen adamsın.
• Allah belanı versin.
• Kötü insanları severim.
• Sigara çok faydalıdır.
• Sigara insanı öldürür.

B) OLUMSUZ CÜMLE

“-ma/me/mı/mi, -maz/mez, sız, değil, yok” gibi olumsuzluk ifadeleri varsa %90 olumsuzdur.

ÖRNEKLER

• Gelmedim, görmedim, yenmedim.
• Sen adam değilsin.
• Allah belanı vermesin.
• Kötü insanları sevmem.
• Sigara faydalı değildir.
• Sigara zararlı değildir.
• Sigara insanı öldürmez.
• Öğrenciler dersten kaçmadı.

SORU TİPİ: Hangisi biçimce olumlu/olumsuz anlamca olumlu/olumsuzdur? Biçimce(görünüşte) diyorsa olumsuzluk ekine bakarız. Olumsuzluk eki varsa biçimce olumsuzdur, yoksa biçimce olumludur.

• Seni sevmiyor değilim.
• Ne aradı ne sordu.
• Sen çağırırsın da ben gelmez miyim?
• Para kazanmak kolay mı?

4. YAPISINA GÖRE CÜMLELER:

BİR YÜKLEM VARSA: Fiilimsi ara: 1) Tek yüklemli cümlede fiilimsi yok/ 2) İçinde Fiilimsi Olan Cümle fiilimsi var

ÇOK YÜKLEM VARSA: Artık fiilimsiye bakma!
Birden Çok Yüklemli Cümle ( Virgül, noktalı virgüller ayrılır) Bağlacı olan cümle (Bağlaçla ayrılır)

BİR YÜKLEMLİ OLANLAR:

Cümlede bir tane yüklem varsa fiilimsi ara, fiilimsi yoksa TEK YÜKLEMLİ CÜMLEDİR Fiilimsi varsa İÇİNDE FİİLİMSİ OLAN CÜMLEDİR 1. TEK YÜKLEMLİ CÜMLE (BASİT CÜMLE)
TEK YÜKLEM, TEK YARGI… Bir yüklemli ama içinde fiilimsi yok.

• Ali ata bak
• Konuyu çok iyi anladım.
• Ali ve Ahmet dayılarına her zaman yardım eder
• Ayşe masayı, tahtayı ve yerleri güzelce sildi.

2. İÇİNDE FİİLİMSİ OLAN CÜMLE (birleşik cüm.) İFOC
TEK YÜKLEM ÇOK YARGI…

Bir tane yüklem var, fiilimsi mutlaka var. Fiilimsiye “yan cümle” yükleme “temel cümle”

ÖRNEKLER

• Son gülen iyi güler.
• Gülmekten hoşlanmam.
• Koşarak gelirken düşüp dizini incitmiş.

NOT: Fiilimsi yüklemin içindeyse ve cümlede başka fiilimsi yoksa İFOC olmaz TYC olur.
Konuşmaktır insanın ilacı.
Konuşmaktır insanı rahatlatan. Kökleri derine inmiş kurak otlardır.

ÇOK YÜKLEMLİ OLANLAR:

ARTIK FİİLİMSİYE BAKILMAZ.
Yüklemleri ne ayırmış, ona bakarız
Virgül veya noktalı virgülle ayrılmışsa

BİRDEN ÇOK YÜKLEMLİ CÜMLE (sıralı cümle) Bağlaçla ayrılmışsa

BAĞLACI OLAN CÜMLE (bağlı cümle) olur.

3. BİRDEN ÇOK YÜKLEMLİ CÜMLE (sıralı cümle) Yüklemler, virgül veya noktalı virgülle ayrılır. Geldim, gördüm, yenemedim.
İçeri girdi, seni sordu, oyalanmadan çıktı.
At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şanı kalır.

4. BAĞLACI OLAN CÜMLE (bağlı cümle)
Yüklemlerin arasında bağlaç var. Geldim ve gördüm ama yenemedim.

• İçeri girdi ve seni sordu ama oyalanmadan çıktı
• Çok çalıştı üstelik kitapları da bitirdi.

NOT: İçinde bağlaç bulunan her cümle bağlı cümle olmaz. Bağlaçlar sözcükleri değil yüklemleri ayıracak.

• Ne anasına ne babasına haber etmiş.
• Annesine ve babasına haber etmemiş.

NOT: Tekrarlı bağlaçları unutma!

• Hem ağlarım hem giderim.
• Ne aradı ne sordu.
• Kah ağladık kah güldük.
• İster inan ister inanma
• Ya bu deveyi güdersin ya bu diyardan gidersin.

Cümle Türleri Testi İndir (PDF 3 Test, 43 Soru)